چه بیماری هایی لاغرکننده هستند ؟
بیماری های عامل کاهش وزن | شاید شما هم جزء افرادی باشید که با لاغری دستوپنجه نرم میکنید. حتی شاید برای افزایش وزن انواع رژیمهای پرکالری را امتحان کرده و برای عضلهسازی به باشگاه رفته باشید. اگر رژیم غذایی سالمی و کافی دارید ولی باز هم بیشازحد لاغر هستید، احتمال ابتلا به بیماری های لاغری وجود دارد. پزشک باید علائم دیگر را بررسی کند تا از وجود بیماری های لاغر کننده مطمئن شود. اما بیماری های مرتبط با لاغری چیست؟ چگونه میتوان آنها را تشخیص داد؟ آیا راه درمانی برای این بیماریها و مشکل لاغری وجود دارد؟ در این مطلب بهطور کامل این دسته از بیماریها را توضیح میدهیم.
متخصص تغذیه تهران دکتر مریم سبکتکین
لاغری و علل اصلی کاهش وزن
در بسیاری از مواقع لاغری و کاهش وزن بهعلت دریافت کالری کم و تحرک زیاد است. زمانی که میان دریافت کالری و سوزاندن انرژی تعادل برقرار نشود، شخص چاق یا لاغر میشود. تغذیه سالم از چنین مشکلی جلوگیری میکند. تغذیه سالم به معنای خوردن غذاهای مفید از گروههای غذایی مختلف است. برای سلامت بدن باید بدانید از هر ماده غذایی چهمقدار و در چه زمانی استفاده کنید. برای دریافت رژیم غذایی سالم بهتر است با متخصص تغذیه مشورت کنید.
اگر با وجود تغذیه سالم و دریافت کالری زیاد باز هم با کاهش وزن روبرو میشوید، احتمالا مشکل از وجود بیماری های لاغری است. برای تشخیص علت لاغری متخصص تغذیه آزمایشهای مختلفی انجام داده تا نوع بیماری زمینه ای لاغری مشخص شود.
مشکلات سلامتی و بیماریهای زیادی وجود دارد که یکی از عوارض آنها کاهش وزن و لاغری است. برخی بیماریها با تغییر در ترشح هورمونها و تداخل در متابولیسم باعث افزایش متابولیسم و درنتیجه کاهش وزن و لاغری میشوند، بیماریهای مانند پرکاری تیروئید، دیابت و غیره. گاها هم این لاغری منبعی روانی دارد مانند افسردگی و اختلالات خوردن و بیاشتهایی عصبی.
دلیل اصلی لاغری هرچه باشد، باید توسط متخصص تغذیه بررسی شود و با یک رژیم غذایی درست نیازهای بدن بهصورت کامل تأمین شود، وگرنه این شرایط میتواند منجر به بیماریهای جانبی زیادی شود.
بیماری های زمینهای لاغری چیست؟
کاهش وزن میتواند دلایل پزشکی و غیرپزشکی زیادی داشته باشد. در اغلب موارد، ترکیبی از علل مختلف منجر به کاهش وزن میشود، اما بعضی اوقات هم علت خاصی برای لاغری وجود دارد و فرد با وجود داشتن یک رژیم غذایی سالم و سبک زندگی درست، نمیتواند وزن کافی را بهدست بیاورد. در این زمان است که برای پیداکردن دلیل لاغری و کاهش وزن باید بهدنبال وجود برخی بیماریهای زمینهای لاغرکننده باشید. درست است برخی از بیماریها و اختلالات هم در لاغری مؤثرند. این بیماریها با ایجاد تغییراتی در بدن یا تغییر در اشتها باعث کاهش وزن میشوند. دلایل احتمالی کاهش وزن غیرقابلتوجیه عبارتاند از:
۱. لاغری در اثر از دستدادن عضله
علل چاقی و لاغری بسیار پراکنده است. از این علل میتوان به ازدستدادن عضله اشاره کرد. کاهش عضله یا از بین رفتن عضله میتواند منجر به کاهش وزن غیرمنتظره شود. علامت اصلی این مشکل ضعف عضلانی است. حتی ممکن است یکی از اندامهای شما کوچکتر از اندام دیگر باشد. اگر مدتی از عضلات استفاده نشود، این اتفاق میافتد. سایر علل احتمالی ازدستدادن عضله عبارتاند از:
- آسیبها مانند شکستگی استخوانها
- سالخوردگی
- سوختگی
- سکته
- آرتروز
- روماتیسم مفصلی
- پوکی استخوان.
۲. بیماری های عامل کاهش وزن | لاغری و تیروئید پرکار
پرکاری تیروئید هنگامی ایجاد میشود که غده تیروئید بیشازحد هورمون تیروئید تولید کند. این هورمونها بسیاری از عملکردهای بدن از جمله سوختوساز بدن را کنترل میکنند. اگر تیروئید بیشازحد فعال باشد، حتی اگر اشتهای خوبی داشته باشید به سرعت کالری میسوزانید و ممکن است دچار کاهش وزن شوید. بهطورکلی بیماریهای تیروئید را میتوان از علل زمینه ای چاقی و لاغری نام برد.
علائم دیگرپرکاری تیروئید عبارتاند از:
- ضربان قلب سریع و نامنظم
- اضطراب
- خستگی
- عدم تحمل گرما
- مشکلات خواب
- لرزش دست.
علل احتمالی پرکاری تیروئید عبارتاند از:
- بیماری گریوز
- تیروئیدیت
- خوردن بیشازحد ید
۳. لاغری در اثر روماتیسم مفصلی
آرتریت روماتوئید (RA) یا روماتیسم مفصلی یک بیماری خودایمنی است که باعث میشود سیستم ایمنی بدن به مخاط مفاصل حمله کند و منجر به التهاب شود. التهاب مزمن میتواند سرعت متابولیسم را افزایش داده و وزن کلی را کاهش دهد.
علائم RA شامل تورم و درد مفصل است. این بیماری معمولا همان مفاصل را در دو طرف بدن تحت تأثیر قرار میدهد. در واقع این بیماری یکی از بیماری های زمینه ای لاغری است. علت دقیق RA مشخص نیست. ممکن است به موارد زیر مرتبط شود:
- سن
- ژنها
- تغییرات هورمونی
- سیگار کشیدن
- چاقی.
۴. دیابت
از علل چاقی و لاغری، میتوان به بیماری دیابت اشاره کرد. یکی از دلایل کاهش وزن ناخواسته دیابت نوع ۱ است. در دیابت نوع ۱، سیستم ایمنی بدن به سلولهای لوزالمعده که مسئول تولید انسولین هستند، حمله میکند. بدون انسولین، بدن نمیتواند از گلوکز برای تأمین انرژی استفاده کند و این مسئله باعث بالارفتن گلوکز خون میشود. سپس کلیهها گلوکز استفادهنشده را از طریق ادرار از بین میبرند. همانطور که قند از بدن خارج میشود، کالری هم کاهش مییابد. در واقع این بیماری یکی از بیماری های مرتبط با لاغری است.
۵. افسردگی
کاهش وزن ممکن است یکی از عوارض جانبی افسردگی باشد. افسردگی همان قسمتهای مغز را کنترل میکند که اشتها را کنترل میکنند. این بیماری میتواند منجر به اشتهای ضعیف و در نهایت کاهش وزن شود. در بعضی از افراد، افسردگی ممکن است اشتها را افزایش دهد. در واقع افسردگی هم میتواند باعث چاقی شود و هم نوعی بیماری لاغرکننده محسوب میشود. علائم افسردگی در افراد مختلف متفاوت است. برخی از علائم شایع افسردگی عبارتاند از :
- غم دائمی
- ازدستدادن علاقه به سرگرمیها
- انرژی کم
- تمرکز ضعیف
- کم یا زیاد خوابیدن
- افکار مرگ یا خودکشی
- تحریکپذیری.
۶. بیماری های عامل کاهش وزن | بیماری التهابی روده
کاهش غیرمنتظره وزن ممکن است علامت بیماری التهابی روده (IBD) باشد. IBD اصطلاحی است که چندین اختلال التهابی مزمن دستگاه گوارش را دربرمی گیرد. دو نوع رایج آن، بیماری کرون و کولیت اولسراتیو است. التهاب مزمن IBD بدن را در وضعیت کاتابولیک قرار میدهد، به این معنی که دائماً انرژی مصرف میکند. IBD همچنین ترشح گرلین، هورمون گرسنگی و لپتین، هورمون سیری را مختل میکند. این بیماری منجر به کاهش اشتها و کاهش وزن میشود.
۷. بیماری انسداد مزمن ریوی
از دیگر علل لاغری، میتوان به بیماری انسداد مزمن ریوی اشاره کرد. بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD) یک بیماری پیشرونده ریه است. این بیماری شامل آمفیزم و برونشیت مزمن است و بسیاری از افراد مبتلا به COPD هر دو را دارند.
آمفیزم بهآرامی به کیسههای هوا در ریههای شما آسیب میرساند و نفسکشیدن را دشوار میکند. برونشیت مزمن باعث التهاب مجاری تنفسی میشود که هوا را به ریهها میرساند. این باعث ایجاد سرفه و مشکلات تنفسی میشود. در واقع این بیماری یکی از بیماری های زمینه ای لاغری است.
در مراحل بعدی ، COPD میتواند باعث کاهش وزن شود. تنفس سخت کالری زیادی میسوزاند. طبق تحقیقات یک فرد مبتلا به COPD ممکن است ۱۰ برابر کالری بیشتر از فردی که COPD ندارد، برای تنفس نیاز داشته باشد. همچنین میتواند از خوردن و تنفس همزمان احساس ناراحتی کند. علت اصلی COPD سیگارکشیدن است. قرارگرفتن طولانیمدت در معرض مواد تحریککننده مانند آلودگی هوا و گرد و غبار هم میتواند منجر به COPD شود. افراد مبتلا به انسداد مزمن ریوی تقریبا ۱۰ برابر بیشتر از افراد سالم کالری صرف تنفس میکنند و این مسئله ممکن است باعث کاهش وزن آنها شود.
۸. اندوکاردیت
اندوکاردیت باعث التهاب پوشش داخلی قلب یا اندوکاردیوم میشود. این بیماری زمانی ایجاد میشود که میکروبها (معمولا باکتریها) وارد جریان خون میشوند و در قلب جمع میشوند.
بیشتر افراد مبتلا به اندوکاردیت تب دارند. این تب ممکن است همراه با اشتهای ضعیف باشد. افزایش دمای بدن همچنین باعث افزایش متابولیسم و سوزاندن چربیها شده و باعث کاهش وزن میشود.
۹. بیماری سل
یکی دیگر از دلایل کاهش وزن غیرقابلتوجیه، سل است. سل بیماری مسری است که معمولا ریهها را تحت تأثیر قرار میدهد. کاهش وزن و کاهش اشتها از علائم اصلی سل است، اما دلیل بروز این علائم کاملا مشخص نیست. سل از طریق هوا پخش میشود. بیماری سل چیست و چه علائمی دارد:
- سرفه شدید که ۳ هفته یا بیشتر طول بکشد.
- درد قفسه سینه
- سرفهکردن خون یا بلغم
- خستگی
- عرق شبانه
- لرز
- تب.
۱۰. بیماری های عامل کاهش وزن | سرطان
سرطان اصطلاح عمومی برای بیماریهایی است که باعث تقسیم و گسترش سریع سلولهای غیرطبیعی میشوند.طبق انجمن سرطان آمریکا، یکی از اولین علائم ممکن است کاهش وزن بدونتوجیه ۵ کیلو یا بیشتر باشد. این مورد در سرطانهای لوزالمعده، ریه، معده و مری شایع است.
سرطان باعث افزایش التهاب در بدن میشود. این بیماری باعث ازبینرفتن عضلات و اختلال در هورمونهای تنظیمکنندهی اشتها میشود. یک تومور در حال رشد همچنین ممکن است مصرف انرژی در حال استراحت یا میزان انرژی بدن را در حالت استراحت افزایش دهد.
۱۱. بیماری آدیسون
بیماری آدیسون حمله سیستم ایمنی به غدد فوق کلیوی است. در اثر این بیماری غدد فوقکلیه نمیتوانند به اندازه کافی هورمونهایی مانند کورتیزول و آلدوسترون تولید کنند. کورتیزول بسیاری از عملکردها از جمله متابولیسم و اشتها را تنظیم میکند. سطح پایین کورتیزول ممکن است منجر به کاهش اشتها و کاهش وزن شود. در واقع این بیماری یکی از بیماری های مرتبط با لاغری است.
۱۲. بیماری های عامل کاهش وزن | ایدز
از دیگر علل لاغری میتوان به ایدز اشاره کرد. HIV به سلولهای ایمنی که سلولهای T گفته میشوند حمله میکند. این بیماری مبارزه با عفونتها را دشوار میکند. در صورت عدم درمان، HIV میتواند منجر به سندروم نقص ایمنی اکتسابی (AIDS) شود. این بیماری درموارد پیشرفته اغلب باعث کاهش وزن میشود.
علائمی مانند گلودرد، زخمهای دهان و خستگی میتواند غذاخوردن را ناخوشایند کند. اچ آی وی همچنین خطر عفونتهای ثانویه را افزایش میدهد.
۱۳. نارسایی احتقانی قلب
آیا نارسایی قلب میتواند از علل لاغری باشد؟ بله. کاهش وزن از عوارض نارسایی احتقانی قلب (CHF) است. وقتی قلب نتواند از خون کافی پر شود، نمیتواند خون را با نیروی کافی را به بخشهای مختلف بدن برساند.
در CHF، سیستم گوارشی نمیتواند خون کافی دریافت کند. این میتواند منجر به حالت تهوع و پیری زودرس شود. بهعلاوه، ممکن است تنفس هنگام غذاخوردن سخت باشد. التهاب در بافت آسیبدیده قلب هم سرعت متابولیسم را کاهش میدهد و باعث کاهش ناخواسته وزن میشود.
۱۴. زخم معده
زخم معده یا زخم پپتیک زخمهایی باز در معده یا ابتدای روده کوچک هستند که به دلایل مختلف میتوانند ایجاد شوند. یکی از اصلیترین دلایل آن عفونت باکتریایی است که پوشش محافظ سیستم گوارش را از بین میبرد. افرادی که بهطور مداوم داروهای مسکن مصرف میکنند، بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند. از علائم اصلی آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
۱۵. بیماری های عامل کاهش وزن | سلیاک
سلیاک یک اختلال گوارشی و خودایمنی است که به روده کوچک آسیب وارد میکند. این بیماری توسط پروتئینی به نام گلوتن ایجاد میشود. این افراد باید رژیم غذایی بدون گلوتن داشته باشند. گلوتن در غلات مانند گندم و جو یافت میشود. علائم آن عبارتاند از:
- مشکلات گوارشی
- بثورات پوستی تاولدار و ایجاد زخم در دهان
- کمخونی غیرقابل توضیح
- مشکلات عضلانی
- مشکلات رشد
- افسردگی.
سلیاک در برنامه غذایی اختلالاتی ایجاد میکند و بهدلیل ایجاد مشکلات گوارشی و زخم در دهان باعث کاهش اشتها و لاغری میشود. فرد مبتلا به سلیاک حتما باید تحت نظر متخصص تغدیه باشد تا با طراحی یک رژیم غذایی کامل و پر از مواد مغذی نیازهای بدن فرد بیمار بهطور کامل تأمین شود.
۱۶. اختلالات اشتها
اختلالات خوردن یک مشکل جدی و پیچیده است. این افراد رابطه ناسالمی با غذا، وزن و ظاهر خود دارند. یکی از شایعترین اختلالات خوردن، بیاشتهایی عصبی است. این مشکل به کمک روانشناس یا روانپزشک قابلدرمان است. اما در صورتی که درمان نشود، باعث لاغری شدید و مشکلات گوارشی میشود.
۱۷. بیماری های عامل کاهش وزن | زوال عقل
این بیماری مربوط به کاهش عملکرد ذهنی است و در زندگی روزمره اختلال ایجاد میکند. در بیماری زوال عقل بخشی از مغز که مربوط به یادگیری، تصمیمگیری و زبان است، به دلیل عفونت یا دیگر بیماریها آسیب میبیند. این افراد در انجام کارهای روزمره مانند درستکردن غذا یا حتی تهیه یک چای ساده با مشکل روبرو هستند و بدون کمک شخص دیگر نمیتوانند تغذیه سالمی داشته باشند. به همین دلیل معمولا افراد با مشکل زوال عقل شدید دچار کاهش وزن میشوند.
فرد مبتلا به هر یک از این بیماری های زمینه ای لاغرکننده باید تحت نظر متخصص تغذیه باشند. متخصص تغذیه با طراحی یک رژیم غذایی خاص و متناسب با بیماری فرد این اطمینان را به وجود میآورد که فرد تمام مواد غذایی مورد نیاز را دریافت کند و دچار کاهش وزن نشود.
